Empire-schepen

Empire-schepen waren in zekere zin de Britse tegenhangers van de Amerikaanse Liberty-schepen.

Maar anders dan Liberty-schepen, waren Empire-schepen niet allemaal gelijkvormig. Verre van dat, er waren tientallen verschillende typen. De overeenkomsten waren alleen dat het koopvaardijschepen waren die voor de Britse regering voeren, en dat hun naam met Empire begon. De meeste werden ingezet voor het ministerie van Oorlogstransport. Er zijn honderden Empire-schepen geweest.

Empire-schepen werden vaak tijdens de Tweede Wereldoorlog nieuw gebouwd op Britse of soms Amerikaanse werven, maar het konden ook op de As-mogendheden veroverde schepen zijn, of oudere schepen die door de VS waren geschonken. Ze dienden in de eerste plaats als compensatie voor de schepen die verloren gingen door Duitse aanvallen, vaak met U-boten, vliegtuigen of mijnen. Voor het uitbreken van de oorlog had het Verenigd Koninkrijk met 12 duizend schepen verreweg de grootste handelsvloot ter wereld. Tussen 1939 en 1945 gingen daarvan zo’n vierduizend schepen verloren.

Voor nieuw te bouwen schepen streefde men naar een zekere vorm van standaardisatie, al ging dat niet zo ver als bij de Liberty-schepen. Er waren een tiental scheepstypen: vrachtschepen, vracht-passagiersschepen, tramps voor de wilde vaart, tankers, ertsschepen, kustvaarders en meer. Sommige typen waren weer onderverdeeld: er waren Scandinavische vrachtschepen en Malta-vrachtschepen, bijvoorbeeld.

Empire-schepen werden meestal ingezet in konvooien. Sommige konden alleen mee in langzame konvooien. Soms werden Empire-schepen ingedeeld bij militaire operaties; zo deden er 97 mee aan de landing op Normandië op D-Day.

Vrijwel alle Empire-schepen waren bewapend, zij het niet zo zwaar als marineschepen. Ze werden wel DEMS genoemd: defensely equiped merchant ship. Er waren speciale koopvaardijschutters aan boord, maar de burgerbemanning kon ook diploma’s halen om met de wapens om te gaan.

Een flink aantal Empireschepen werden verkocht of overgedragen aan andere landen. Ze kregen meestal een andere naam. Dertig Empires kwamen terecht in Nederland, soms al tijdens de oorlog. Daaronder was de onfortuinlijke Paulus Potter, die in het ongelukskonvooi PQ 17 verloren ging. Heel veel Empire-schepen gingen na de oorlog naar de Sovjet-Unie.