Verantwoording

Willem Slooten (1902 – 1992) was aangetrouwde familie van een van ons (Fred Beijen). Na zijn overlijden kwam zijn oorlogsdagboek bij ons terecht. Alleen al omdat dit dagboek van een stuurman op de grote vaart de hele Tweede Wereldoorlog bestrijkt, maakt het een bijzonder, zo niet uniek document. We namen ons voor zijn dagboek voor het nageslacht te bewaren en voor een groter publiek beschikbaar te maken.

Daarmee haalden we ons een flinke klus op de hals. Willem Slooten heeft zijn dagboek namelijk niet geschreven voor een groot publiek, maar voor zijn moeder en voor zichzelf. Bovendien was hij een buitengewoon vlijtig, nauwgezet en trouw chroniqueur. Dat zijn allemaal goede eigenschappen voor een dagboekenschrijver, maar het leidde ook tot een zeer lange, vaak nogal taaie tekst. De dertien door Slooten volgeschreven schriften en notitieboeken omvatten ruim een kwart miljoen woorden. Dat komt overeen met drie kloeke romans.

Als eerste namen wij ons voor die omvang tot iets behapbaars te beperken. Veel overtollige herhalingen, overdreven gedetailleerde uitweidingen of bijkomstigheden en dagelijkse beslommeringen zijn geschrapt. We zorgden ervoor niet al te drastisch te keer te gaan, want we wilden de oorspronkelijke sfeer van het dagboek zo veel mogelijk handhaven.

Nog te lang

In onze opzet het dagboek flink te bekorten zijn we maar zeer ten dele geslaagd. Eigenlijk vinden we het dagboek zoals het er nu ligt, nog te lang. We nemen ons dan ook voor met deze operatie door te gaan. Wie over een tijdje terugkomt, zal hier en daar een veel kortere tekst aantreffen. Dat de tekst nu eigenlijk nog te lang is, vinden we ook niet heel erg: het dagboek leent zich er meer voor om in te grasduinen dan om van voor tot achter te lezen – al is dat laatste natuurlijk niet verboden.

Ten tweede, en minstens zo belangrijk, hebben we de spelling aangepast. In de Tweede Wereldoorlog schreef men immers nog in de ‘oude spelling’, het Nederlandsch in de spelling van De Vries en Te Winkel. Die hebben we naar eigentijds Nederlands omgezet.

Minder drastisch zijn we bezig geweest met de door Willem Slooten gebezigde taal. Hier en daar hebben we formuleringen wat gemoderniseerd, maar we vonden het toch wel sfeervol om het ‘radiotoestel’ niet te bekorten tot ‘radio’ en ook vonden we het interessant Slooten te laten uitleggen dat een ‘sandwich’ bestaat uit twee boterhammen met iets ertussen. Zulke kleinigheden dragen bij aan de authenticiteit.

Mijlen en vadems

Een soortgelijke aanpak kozen we voor de vele maten en gewichten die in het dagboek staan. We hadden die natuurlijk kunnen omrekenen naar het metrieke stelsel en dat hebben we ook vaak gedaan, maar we hebben toch ook heel wat mijlen en vadems laten staan.

Zeemans- en oorlogsjargon is zoveel mogelijk gehandhaafd. Het is evenwel geen schande om niet te weten wat de ‘platvoetwacht’ of een ‘blauwpijper’ is, dus daarom hebben we een woordenlijstje gemaakt.

Hoofdbrekens kostten ons de aardrijkskundige namen. Die zijn óf door Willem Slooten verkeerd gespeld (soms), óf om allerlei redenen sindsdien veranderd (vaak), of beide. We hebben ze veranderd naar eigentijdse benamingen, zoals die bijvoorbeeld ook door dagbladen worden gebruikt. Zo zijn de plaatsen goed in een atlas of op internet op te zoeken. Een uitzondering hebben we gemaakt voor namen met een grote historische lading, zoals Batavia en Leningrad. Waar nodig gaven we een toelichting.

Met zulke latere aanvullingen en toelichtingen van ons zijn we heel zuinig geweest. Duidelijkheid scheppen over geografische namen is één geval. Een ander geval is als Slooten een persoon of begrip noemt dat destijds wel, maar inmiddels niet meer algemeen bekend is. Zo zal destijds vrijwel iedereen hebben geweten wie Jan Smuts was, terwijl er nu misschien lezers zijn die baat hebben bij de toelichting dat hij de premier van Zuid-Afrika was. Een derde geval is wanneer Slooten een bewering doet die achteraf gezien onjuist is en correctie behoeft. Zo schrijft Slooten bijvoorbeeld over het verlies van een volledige scheepsbemanning, terwijl wij tegenwoordig weten dat die bemanning gered is. Zulke latere aanvullingen en toevoegingen zijn aangegeven als: (aanvulling van ons).

Naar de oorsprong

Het bewerken van zelfs maar één dag uit het Dagboek van Willem Slooten is een zaak van veel kleine beslissingen. Die hebben we naar eer en geweten genomen, maar zouden allemaal ook anders hebben gekund. Wie interesse heeft kan door klikken op een tab kennisnemen van Slootens oorspronkelijke tekst en die vergelijken met onze eigentijdse versie.

Voor wie helemaal terug wil naar het origineel is onder weer een andere tab het oorspronkelijke handschrift van Willem Slooten in te zien.

Context

Vaak geven de onderwerpen die Willem Slooten aankaart aanleiding om wat uitgebreidere achtergrondinformatie te geven. Dat doen we in Verhalen, waarnaar vanuit het Dagboek gelinkt wordt maar die ook zelfstandig gelezen kunnen worden. We hebben niet de ambitie met de Verhalen serieuze geschiedschrijving te beoefenen; veeleer zijn het compacte, kernachtige stukken die de context schetsen van wat Slooten schrijft. Ze zijn gebaseerd op algemeen beschikbare informatie, veelal van internet met het onvolprezen Wikipedia voorop. Ook wat de Verhalen betreft is deze site een werk in uitvoering: we hopen er nog veel aan toe te voegen.

Wie naar aanleiding van een en ander vragen of opmerkingen heeft, kan hier Contact met ons opnemen. Aanvullingen zijn van harte welkom.