Vestzakslagschepen

De geallieerden noemden de Deutschland, de Admiral Scheer en de Admiral Graf Spee ‘vestzakslagschepen’. Ze waren in bijna alle opzichten de mindere van hun eigen slagschepen.

De Duitsers noemden deze schepen van de Deutschland-klasse Panzerschiffe. Ze werden tussen 1929 en 1936 gebouwd in Kiel en Wilhelmshaven en stammen dus nog van vóór het nazitijdperk. De Admiral Graf Spee vertegenwoordigde Duitsland zelfs in de vredige feestelijkheden rond de troonsbestijging van de Britse koning George VI op 11 december 1936.

Met een waterverplaatsing van iets meer dan 10 duizend ton en een lengte van 186 meter waren ze inderdaad flink kleiner dan de echte slagschepen uit de Tweede Wereldoorlog. Ze hadden motoren van 54 duizend pk, wat de schepen een maximumsnelheid van 26 knopen gaf. Er waren 620 man aan boord. Allemaal specificaties die minder waren dan van geallieerde slagschepen. Vanwege het Verdrag van Versailles uit 1919, opgelegd aan de verliezers van de Eerste Wereldoorlog, mocht Duitsland dan ook uitsluitend ‘lichte kruisers’ bezitten. De vestzakslagschepen waren overigens wel de eerste grotere oorlogsschepen die niet met stoomturbines maar met dieselmotoren waren uitgerust. Modern was ook hun constructie, die grotendeels gelast was in plaats van geklonken.

Ook de bewapening was een tandje lichter dan bij de geallieerden. De grootste kanonnen waren zes stuks van 11 inch (28 cm), terwijl bijvoorbeeld de Britse Nelson en Rodney negen kanonnen van 16 inch voerden. De bepantsering was nergens dikker dan 8 cm.

In de Tweede Wereldoorlog vielen de Admiral Scheer en de Admiral Graf Spee geallieerde konvooien overal op de wereldzeeën aan, vooral toen deze nog niet de uitgebreide bescherming van radar en luchtsteun genoten die ze later zouden krijgen. De Admiral Scheer had daarmee het meeste succes en hield het uit tot 9 april 1945, toen ze in de thuishaven Kiel door driehonderd (!) zware Britse Lancaster-bommenwerpers tot zinken werd gebracht. Kort na de oorlog begonnen de Britse bezetters van Duitsland met het opruimen van het schip, maar dat project werd om economische redenen nooit afgerond. In plaats daarvan werd de haven compleet met de restanten van het schip in 1949 gedempt.

De Admiral Graf Spee liep al heel vroeg zware schade op bij een gevecht met drie Britse kruisers en werd door de bemanning zelf op 17 december 1939 tot zinken gebracht bij Montevideo, Uruguay. De kapitein pleegde drie dagen later zelfmoord. Willem Slooten zag op 23 september 1945 het wrak nog liggen. Het ligt er nog steeds.

De Deutschland, die zelden de Oostzee verliet, overleefde als enige de oorlog, maar werd in januari 1940 wel herdoopt tot Lützow (naar de generaal Ludwig von Lützov, 1782 – 1834). Hitler kon de gedachte niet verdragen dat een schip met de naam Deutschland ooit zou zinken.